مفاهیم گردشگری

در مطالعات گردشگری واژه مدل دارای مفاهیم و استدلالهای زیادی است. اغلب این استدلالها در جهت پیش بینی مدل­ها، ترسیم نمودار فرایند برنامه ریزی و یا بعضی از ابعاد نظری سیستم گردشگری به کار گرفته می­شوند؛ بنابراین کاربرد معمول واژه مدل شاید به غلط استفاده شود؛ پس ضروری همیشه ذات و هدف مدل­های مورد تحقیق، مشخص گردد؛ همچنین باید توجه به تمایز اصلی بین مدلهای «برنامه ریزی/ فرایند مدیریتی» و مدلهای «نظری» که بعضی از جنبه های کارکردی سیستم گردشگری را توضیح می دهند، داشت. پس دو دسته از مدل­های بنیادین گردشگری عبارتند از؛ یکی مدلهای نظری که بر اساس آن سیستم گردشگری کل یا بخشی از کل، ترسیم، پیاده ساری و انطباق داده می­شود و می­توان آنها را بر حسب نزدیکی به واقعیت به تقسیمات جزیی­تری نیز تبدیل کرد؛ این مدل­ها به سه دسته تقسیم می­گردند: مدل­های توصیفی (به توصیف اجزای سیستم گردشگری می­پردازند)، مدل­های تشریحی ( به تشریح ماهیت کارکرد سیستم با و یا بدون در نظر گرفتن روابط معلولی آنها می­پردازند) و مدل­های پیش بینی کننده (بر پایه دانش روبط علت و معلولی استوار است) ؛ و دیگری مدل­های  عملی/ فرایندی می باشد که مشتمل بر  مدل­های سنتی( برای حل مشکل طراحی می­شوند و از تبیین اهداف  ←  ارائه گزینه های مختلف  ←  ارزیابی گزینه ها   ← انتخاب گذینه ←  به اجرا  می رسند )، ذهنی/ استنباطی (براساس تعصبات شخصی یا تفکرات خاص) و تئوری سیستم­ها (تلفيقي از مدل­هاي نظری با فرایندی مي­باشند) تقسیم می­گردند. باید توجه کرد بعضی از مدل­های پیش بینی کننده، حول هر دو نمودار دور می­زنند. آن مدل­هایی را که فقط علت یابی­های گرایشی دارند و یا استنباطی هستند( مثلا تکنیک های دلفی، قضاوت های حرفه ای) می­توان آنها را تکنیک های فرآیندی نامید که به توسعه های نظری ارتباطی ندارند. عناصر نهایی در شکل (1) به ملاحظات سطح های مختلف استنباط و ادراک در برنامه ریزی است. مدل­های گردشگری در مورد سیستم های کل و سیستم ها خرد در مقیاس های مختلف فضایی اعم از مکان/ پروژه، محلی، ناحیه، ملی یا بین المللی کاربرد دارند (گیتز و پیج، 2016).